Από τα μυστικά του βάλτου στον βάλτο των μυστικών

Ένα ζήτημα που τα σαΐνια των διαπραγματευτών για το «όνομα», και οι Γραικοί ή γραικωμένοι μάλλον υποτιμούν και παραβλέπουν είναι η ανακατωσούρα μεταξύ «Μακεδονικής Εκκλησίας» και της «αρχιεπισκοπής Αχρίδος».

Είναι, νομίζω, o κύριος λόγος που η Εκκλησία της Ελλάδας ανησυχεί για τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» και κακώς κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών αποδίδουν, με την γνωστή μηχανική τους αντίδραση, την ανησυχία με πλεύρισμα ισχυρισμών των χρυσαυγιτών.

Για τους αγνοούντες, οι ορθόδοξοι της FYROM, υπήγοντο στο Πατριαρχείο Σερβίας. Οι εκεί κρατούντες, τώρα που το κράτος τους δεν είναι εξάρτημα της Γιουγκοσλαβίας, ευνοούν την σύνδεση με το Πατριαρχείο στη Σόφια. Ο Ιωάννης, αρχιεπίσκοπος Αχρίδας στα τελευταία χρόνια, αντιδρούσε σε αυτό το διαζύγιο. Η κυβέρνηση, ακύρωσε με πολλούς τρόπους τον Ιωάννη, τον τρέλανε στις δίκες, τον έκλεισε και φυλακή, και ίδρυσε εκ βάθρων την «Μακεδονική εκκλησία».

Οι Βούλγαροι, που για το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ήταν εξαρχικοί, από το 1870, μετά το 1945, αντιμετωπίζονται ως κανονικό Πατριαρχείο. Θεωρούν φυσικό να ενωθούν με την Σόφια οι Σκοπιανοί. Ωστόσο, αυτά τα διλήμματα εκκρεμούν. Η Αρχιεπισκοπή Αχρίδας θεωρείται από το δικό μας Πατριαρχείο «εν αιχμαλωσία».

Ιδρύθηκε τον μεσαίωνα από τους Βυζαντινούς, για να συμβάλει στην πολιτική καθυπόταξη της λεγόμενης «Δυτικής Βουλγαρίας» και αφθονούν οι πηγές  γι αυτά.

Αφήστε προσώρας τους Μεγαλέξανδρους. Πολύ πιο στενή επαφή διατηρήθηκε στον μεσαίωνα με αυτήν την περιοχή, καθώς η επιρροή του Πάπα, έντονη βορειότερα, θεωρούνταν πάγια απειλή για τους Βυζαντινούς. Η Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε παρά μετά τον Κάσσανδρο, αλλά η επιρροή της στην τέχνη, ειδικά στην εποχή των Παλαιολόγων, ήταν έντονη και δυνατή. Όταν η FYROM ήταν, ως περιοχή, στον έλεγχο των Σέρβων κράληδων, που κάποτε έφτασε στα Μετέωρα και στους αγιορείτες «Σερβοπρώτους» παρέμεινε (η Βυζαντινή επιρροή μέσω Θεσσαλονίκης) αξιοσημείωτη, ειδικά στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και ζωγραφική . Οι ξεχειλωμένοι αλυτρωτικοί χάρτες που φερμάρουν οι «Μακεδόνες» αυτοί, είναι στην ουσία μια αποτύπωση της επιρροής της Βυζαντινής Τέχνης στα ίδια μέρη. Απαριθμώ εξαίσιους ναούς και μονές που χτίστηκαν και ιστορήθηκαν από Βυζαντινούς τεχνίτες και μαΐστορες, συχνά με Σαλονικιούς καλλιτέχνες, από τον κατάλογο της Μαρίας Θεοχάρη.

Περίβλεπτος (Αγιος Κλήμης ) Άχρίδος ( 1294 – 95 ), Αγ. Αχίλλειος Αρίλιε (1296), Ljeviska Bogorodica Πρισρένης (1306 – 07), Αγ. Νικήτας κοντά στα Σκόπια ( 1307), ναός Σωτήρος Ζίτσας ( 1307- 15), Αγ. Ιωα­κείμ και Άννα Στουδένιτσας (1313-14), Αγ. Γεώργιος Ναγκορίτσινο (1313-18) και ναός Θεοτόκου Γκρατσάνιτσας (1321) 5. Οι ναοί αυτοί διασώζουν, καλά διατηρημένες, μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών, οι όποιες έχουν επανειλημμένως δημοσιευθή. Στις ελληνικές χώρες, ναοί με τοιχογραφίες της Μακεδονικής Σχολής της ίδιας εποχής υπάρχουν οι έξης: στη Θεσσαλονίκη, ο Αγ. Ευθύμιος, παρεκκλήσιο Αγ. Δημητρίου ( 1303), οι “Αγ. Απόστολοι (μετά το 1315 ) 7, ο Αγ. Νικόλαος ‘Ορφανός, ή Αγ. Αικατερίνη, ο Αγ. Παντελεήμων και ο Προφήτης Ηλίας· οι τρεις τελευταίοι ναοί διατηρούν μόνον τμήματα των τοιχογραφιών. Στη Βέροια ο «Άγιος Χριστός» ( 1315) και ο Αγ. Βλάσιος, ο Αγ. Γεώργιος Ομορφοκκλησιάς κοντά στην Καστοριά και η Ολυμπιώτισσα (1302) στην Ελασσώνα. Στο Άγιον  Όρος έχουμε τα τρία Καθολικά, του Πρωτάτου (γύρω στα 1300), του Βατοπεδίου (1312), και του Χιλανδαρίου (μεταξύ 1299-1320)-τα δύο τελευταία επιζωγραφισμένα και ένα μικρό δείγμα από τις τοιχογραφίες του Καθολικού της Λαύρας.

Και βέβαια, ο κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός.

H λεγόμενη Παλαιολόγεια Αναγέννηση, αυτά. Η διεκδίκηση «μακεδονικότητας» όσο γελοία φαίνεται συσχετίζοντας ιστορικές πινελιές στην αρχαιότητα,  κόντεψε να γίνει σύμπραξη στα χρόνια των Σέρβων όταν  ήταν ισχυροί.

Η πλάκα (και η στραβομάρα των «ειδικών», που «χειρίζονται υπεύθυνα» το ζήτημα) έγκειται ότι τον καιρό που η επιρροή των Σέρβων στις επαρχίες όπου είχαν δύναμη, ήταν πολιτιστικά σημαίνουσα, η βυζαντινή διοίκηση δεν περιελάμβανε τον όρο «Μακεδονία» παρά μόνον στη μεσοβυζαντινή περίοδο και αφορούσε εδάφη της Θράκης, με πρωτευουσα την Αδριανούπολη!

Η αρχαία Μακεδονία μοιράζονταν στο Θέμα Θεσσαλονίκης, ανατολικά ήταν το Θέμα Στρυμόνος, μετέπειτα Βολερόν, ενώ Θέμα Βουλγαρίας άρχιζε από τον Δούναβη και κατέληγε στις Πρέσπες. Στα Παλαιολόγεια χρόνια, η Μακεδονία μοιράζονταν στα θέματα Θεσσαλονίκης και Σερρών, μοιρασμένα σε κατεπανίκια και αρχοντείες, ενώ άλλες οικονομικές διαιρέσεις επιτρέπουν «επισκέψεις»«ενορίες» «πετίτα», αλλά και άλλες, όπως βάνδα.

Μακεδονία, πουθενά. Παρομοίως οι Οθωμανοί χώριζαν Καζάδες, όπως Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου, αλλά πουθενά Μακεδονία.

Στο «Μακεδονία» επιμένουν οι Σκοπιανοί, όχι για να γενούν Μεγαλέξανδροι, αλλά για να αποκρύψουν το γεγονός πως επί πολλούς αιώνες, δώδεκα ή δεκατρείς, κατοικούσαν τη Βουλγαρία.

Μπαίνοντας στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε, έχουν μπροστά τους την αναμέτρηση με την Βουλγαρία και παράλληλα, την σχέση τους με την ανήσυχη και αναβάσταση ομάδα .

Η Ελλάδα δεν έχει κανένα λόγο να αυτοθαυμάζεται παινεύοντας την αμερικάνικη πρωτοβουλία. Στο μέλλον βρίσκονται τα ζόρικα, κι αυτά δεν έχουν σχέση με Γαυγάμηλα και Ολυμπιάδες.

Όταν λέω πως το «Μακεδονικό» είναι πρώτιστα Σερβοβουλγαρική διαμάχη, με θεωρείτε ελαφρόν.

Και αν περιορίσουμε την διαπραγμάτευση στο «όνομα», θα μας κατσικωθούν ένα σωρό απρόσμενα (για σας) προβλήματα.

Μαζί με την συμφωνία, αν υπάρξει, επείγει η σύσταση ενός διακρατικού Θεσμού επίλυσης κρίσεων.