Author: Γιάννης Βαρβάκης

Κάθε χρόνο, το γρανάζι της μηχανής γυρνάει μια μοίρα, άλλο ένα δόντι, και δεν υπάρχει επιστροφή: ο ακροδυτικός τρόπος ζωής μάς κατακυριεύει, ξεχνάμε ποιοι είμαστε κι από πού ερχόμαστε, και παραδινόμαστε στο πατροπαράδοτο όραμα της μεγάλης λευκής φυλής που έρχεται από τη  άλλη όχθη του ποταμού Ωκεανού για να μας απελευθερώσει από τον κακό εαυτό μας, φέρνοντας δολάρια, αστραφτερά αυτοκίνητα και χαμόγελα, χυμώδεις γυναίκες και μυώδεις άντρες. Δεν μας ενδιαφέρει η γιαγιά από την Πέργαμο και τα κάλαντα από την Αστυπάλαια, έχουμε θάψει τον Ηπειρώτη παπού μαζί με τους καλικάντζαρους και δοθήκαμε στον Σάντα Κλάους, τη Μαράια Κάρεϊ και τα άλλα παιδιά. Χο, χο, χο, κάνουν όλοι οι δημοσιολογούντες σαν χαζοχαρούμενοι που είναι. Κερδάνε.

 

Εκτός κι όταν δεν κερδάνε.

Γιατί στην Αμερική το πρότυπο έχει ραγίσει με τον πορτοκαλί πρόεδρο, και τις συνεχιζόμενες ανισότητες τάξης, φυλής και φύλου. Και οι γιορτές εκεί (όχι δωδεκαήμερο!) πάντε είχαν και μια σκοτεινότερη πλευρά, ή πάντως λιγότερο λαμπερή, αστραφτερή και φωτισμένη, καμία σχέση με διαφήμιση και Χόλιγουντ, περισσότερο με τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων που δεν είχε μεγάλη διαφορά από τη δική μας, κι ας είχαν αυτοί μεγαλύτερα αυτοκίνητα και τηλεοράσεις και χρωμοσαμπουάν.

 

 

ΜΙλάω για την παράδοση της εορταστικής μελαγχολίας, και του μουσικού τρόπου έκφρασης. Χτυπάω Christmas Blues στο διαδίκτυο  και γεμίζει η οθόνη από τραγούδια άλλου είδους. ΚΙ όταν τραγουδάνε πολλοί για τη μοναξιά, αυτή εξανεμίζεται.

https://www.youtube.com/watch?v=ZFNCQpKsC8s

 

Βέβαια, και αυτό το συναίσθημα το οικειοποιήθηκε η μηχανή που λέγαμε, και έδωσε κάποια δείγματα κατευθυνόμενης και ευπρεπούς μελαγχολίας. Σαγηνευτικά μεν, αλλά δεν έπεισαν.

https://www.youtube.com/watch?v=Y55UCE8P5OE

 

Το αυθεντικό και λαϊκό κουβαλάει άλλη αλήθεια. Το έντεχνο, είτε έχει ορχήστρα με έγχορδα  είτε συγκρότημα της κάντρι ροκ, πάντα θα υπολείπεται, κι ας έχει και τον καλύτερο πιανίστα από τη Νέα Ορλεάνη.

 

Πάντως η μαυρίλα είναι παροδική, και μια αποστολή της μουσικής είναι, αφού την περιγράψει, να την ξαποστείλει από εκεί που ήρθε. Μεταφράζω απόσπασμα από περιγραφή του Tony Bennett, όπως την κατέγραψε προχτές για το Guardian: “Μια από τις αγαπημένες μου μουσικές Χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις έρχεται από μια εποχή που ήμουν πολύ χάλια στη ζωή μου. Ήταν  Χριστούγεννα πρωί. Μόλις είχα χωρίσει. Ήμουν μακρυά από τα παιδιά μου, ολομόναχος σε ένα ξενοδοχείο, αισθανόμουν χάλια. Στο δωμάτιο, άρχισα να ακούω μουσική, και νόμισα ότι είχα ξεχάσει αναμμένη την τηλεόραση, αλλά την τσέκαρα κι ήταν κλειστή. Η μουσική δυνάμωσε, και συνειδητοποίησα ότι ερχόταν από το διάδρομο, κι έτσι άνοιξα την πόρτα κι αντίκρυσα μια χορωδία να τραγουδάει το «On a Clear Day (You Can See Forever)». O Duke Ellington έδινε μια από τις Ιερές Συναυλίες του σε μια Πρεσβυτεριανή εκκλησία λίγο πιο κάτω, στην Πέμπτη Λεωφόρο, άκουσε ότι ήμουν δυστυχής, κι έστειλε τη χορωδία του για να με συνεφέρει. Ήταν το πιο ωραίο δώρο που έλαβα ποτέ μου”.

Τραγούδι του 1929, που πέρασε στον κανόνα της αμερικάνικης μουσικής. Μιλάει για καθαρή μέρα και καθαρό μυαλό. Χρησιμοποιείται και ως παυσίλυπο.

 

 

Αυτό δεν το περίμενα ποτέ, ο Πατούλης να είναι πιο έξυπνος από εσάς.

Εν αρχή ήσαν οι Zero7, δυο βρετανοί μηχανικοί ήχου που βαρέθηκαν να δουλεύουν για άλλους και συνέπηξαν συγκρότημα με τη βοήθεια συνεργατών, όπως την Sophie Barker αλλά και τη Sia Furler, που μετά έγινε διάσημη και πούλησε κάτι δισεκατομμύρια τραγούδια.

Στο μακρυνό 2001, oi  Zero7 κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο, το Simple Things, που πήρε βραβεία κι έκανε διάφορα σουξέ. Ανάμεσα στα άλλα χαλαρά και τάχα-μου αποστασιοποιημένα lounge καψουροτράγουδα, ήταν και το «Destiny» (ουδεμία σχέση με το «Πεπρωμένο» των Καραμπεσίνη-Βοσκόπουλου), που το έγραψαν μαζί με τις τραγουδίστριες. Η μουσική είναι μάλλον των μηχανικών, αλλά οι στίχοι  μπορούμε να πούμε ότι είναι μάλλον της Sia:

I lie awake
I’ve gone to ground
I’m watching porn
In my hotel dressing gown
Now I dream of you
But I still believe
There’s only enough for one in this
Lonely hotel suite

The journey’s long
And it feels so bad
I’m thinking back to the last day we had.
Old moon fades into the new
Soon I know I’ll be back with you
I’m nearly with you
I’m nearly with you

When I’m weak I draw strength from you
And when you’re lost I know how to change your mood
And when I’m down you breathe life over me
Even though we’re miles apart we are each other’s destiny

Εντάξει, εδώ και αιώνες δεν υπάρχει πρωτοτυπία στα συναισθήματα στα καψουροτράγουδα, παρά μόνον σε κάποιες έννοιες και λέξεις που χαρακτηρίζουν την εποχή τους.  Εδώ έχει περισσότερο ενδιαφέρον ο ιδιάζων τρόπος που η Sia τραγουδάει τα κουπλέ και ο εντελώς διαφορετικός τρόπος που η Barker τραγουδάει τα ρεφρέν, το μείγμα και και το μουσικό χαλί για την αναμέτρηση των δύο στυλ.

https://www.youtube.com/watch?v=LwjJ10oO3Cs

Ενδιαφέρον έχει και η οπτικοακουστική εξέλιξη της ερμηνείας μέσα στο χρόνο. Σε μια πρώτη ζωντανή εμφάνιση στην τηλεόραση, η αμηχανία και η έλλειψη χημείας των μελών είναι οδυνηρά αισθητή.

Τον επόμενο χρόνο, τα πράγματα έχουν βελτιωθεί αισθητά, οι τραγουδίστριες σχεδόν συνεργάζονται, αλλά η διαπάλη των στυλ καλά κρατεί:

https://www.youtube.com/watch?v=uin5LDFr1SE

Δυο χρόνια αργότερα, στο διάσημο φεστιβάλ του Glastonbury, η Sophie Barker είναι εξαφανισμένη κι έχει αντικατασταθεί από μια συμπαθή άχρωμη τραγουδίστρια που αφήνει τη Sia να κάνει παιχνίδι, δικό της είναι το τραγούδι άλλωστε.

Η Barker δεν έχει πει τον τελευταίο λόγο. Οκτώ χρόνια μετά, ερμηνεύει μόνη το τραγούδι, έχοντας αντικαταστήσει το συγκρότημα, τα πλήκτρα και τα μπλιμπλίκια με μια κιθάρα κι ένα βιολί ― και τη Sia με την αφεντιά της.

Αλλά ούτε κι η Sia δεν ησύχασε. Έχοντας εγκαταλείψει το συγκρότημα, τον επόμενο χρόνο ερμηνεύει μόνη της το τραγούδι, με συνοδεία κομπάρσων.

Ποια εκτέλεση είναι η καλύτερη; Μα… αυτή που σας αρέσει, ντε. Ο σκοπός ήταν να τις ακούσουμε για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το τραγούδι κι οι άνθρωποι. Αλλά μπορεί κι αυτά να μην έχουν σημασία, τελικά, διότι, όπως είπε και ο αρχαίος φιλόσοφος, όταν κοιμάσαι άλλος γράφει ιστορία και κάποιος παίζει τη δική σου την ψυχή.

Καταλαβαίνεις ότι έχεις γίνει πελάτης όταν στην κλινική σου βγάζουν κάρτα ταυτότητας με προνόμια κι εκπτώσεις, και το κερασάκι είναι η φράση, σοβαρότατα ειπωμένη, «Έχουμε και κάποιες προσφορές στα επείγοντα».