Author: Old Boy

Τους πρώτους μήνες και τα πρώτα χρόνια μετά το Καστελόριζο του ΓΑΠ, βασικότατο επιχείρημα του μνημονιακού λόγου ήταν το ότι η ελληνική κοινωνία, άρα και ο κάθε ένας και η κάθε μία πολίτης της χώρας, πρέπει επιτέλους -επιτέλους- να αρχίσουμε να πληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας προς το κράτος, προς το κράτος που ένας από τους λόγους που χρεοκόπησε ήταν και το ότι δεν είχαμε φορολογική συνείδηση. Χρωστάς ως κράτος στις αγορές και ύστερα στην τρόικα; Σκάσε και πλήρωνε – σκάσε και εφάρμοζε τα μέτρα που σου υπαγορεύουν. Χρωστάς ως πολίτης στο κράτος; Το πάρτι τελείωσε, θα πληρώσεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο για τις αμαρτίες του απέναντι των δανειστών του και τις δικές σου απέναντι του.

Στο στρατόπεδο των αντιμνημονιακών, μπορεί να μην έγινε ποτέ κυρίαρχο αντεπιχείρημα, πάντως αναπτύχθηκε και η ακτιβιστική λογική του «Δεν Πληρώνω». Στις πρόσφατες δε Ευρωεκλογές, η Ζωή Κωνσταντοπούλου με την Πλεύση της συνεργάστηκε με το «Δεν Πληρώνω», φωτογραφιζόμενη εκ δεξιών της και εξ ευωνύμων της με δύο αδέλφια (οικογένειες σε κάθε γωνιά του πολιτικού φάσματος αυτής της χώρας), που ήταν οι μπροστάρηδες του σχετικού «κινήματος».

Αν μπορούσες να συνοψίσεις το αρχικό μνημονιακό ιδεολόγημα σε μία και μόνη πρόταση ήταν το «Πέσαμε έξω και πρέπει να πληρώσουμε τον λογαριασμό». Οτιδήποτε πιο σύνθετο επιχειρούσες να πεις για τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας και των αγορών, για τη διάρθρωση της οικονομίας στην ευρωζώνη, για τον ρόλο των τραπεζών κλπ, προσέκρουε στην πιο πάνω μία και μόνη πρόταση.

Πώς άλλαξαν τόσο πολύ τα ιδεολογικά ρεύματα μέσα στα στρατόπεδα, για να φτάσουμε να λέμε πόσο επονείδιστη κίνηση ήταν η υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης; Πότε έγινε αυτή η μετατόπιση και το πληρώνω έπαψε να θεωρείται αναγκαίο; Πως από το λαϊκίστικο και καταστροφικό «Δεν πληρώνω» περάσαμε στο θεάρεστο και σωτήριο «Δεν φορολογώ»; Είναι το «υπέρ» που κάνει τη διαφορά; Είναι ότι τα χρήματα που μαζεύτηκαν έφτιαξαν με τη σειρά τους υπερπλεονάσματα και μαξιλάρια και ψιχία τους αναδιανεμήθηκαν με την μορφή επιδομάτων και κοινωνικών μερισμάτων;

Δεύτερη απορία. Πότε επίσης ξαναπήγαμε στο ότι ο κόσμος θέλει μετριοπάθεια και όχι εντάσεις, μειλιχιότητα και όχι πόλωση; Πότε ακριβώς έγινε και αυτή η μετατόπιση; Οκ, υπήρχε ένα ορατότατο δείγμα από την αυξανόμενη αποστροφή που προκαλούσε ο λόγος και το ύφος του Πολάκη. Από την άλλη, πόσο να γίνει δεκτό αυτό ως ερμηνευτικό εργαλείο, όταν τέσσερα χρόνια πρωί, μεσημέρι, βράδυ έβγαινε σε κανάλια και ραδιόφωνα σκούζοντας ο Άδωνης Γεωργιάδης; Πόσο να γίνει δεκτό αυτό ως ερμηνευτικό εργαλείο όταν τα προσκείμενα στη ΝΔ ΜΜΕ όπως ο Σκάι, πήγαιναν όλο και πιο στα κάγκελα, μήνα τον μήνα, χρονιά με τη χρονιά; Πώς συμβιβάζονται τελικά αυτά με την ερμηνεία ότι ο κόσμος ήθελε να τιμωρήσει τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα; Κάτι παραμένει χαμένο στην μετάφραση.

Αν όχι, αν αυτή είναι η μετάφραση, τότε εκτός από τον πολύ κρίσιμο ρόλο της μεσαίας τάξης, επιστρέψαμε κυρίως και στον περίφημο «μεσαίο χώρο» του Γιάννη Λούλη της δεκαετίας του 2000, όπου ΝΔ και ΠΑΣΟΚ διαγκωνίζονταν στο να είναι περισσότερο μετριοπαθείς και να κινούνται περισσότερο προς το κέντρο. Τέλειωσε άραγε η δεκαετία της κρίσης, του θυμού, της όξυνσης, των άκρων και τώρα επιστρέφουμε πίσω στο σεις και τα σας; Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, έστω και επιστρέφοντας στην προτεραία, ή αντίθετα υπάρχει μια πόλωση που διαπερνά τους κομματικούς σχηματισμούς, η οποία θα ξανάρθει στο προσκήνιο, μαζί ίσως με το νέο επεισόδιο της κρίσης;

Κι αφού τελείωσα με τα ερωτήματα, θα ήθελα να βάλω ως παράρτημα τρεις αναρτήσεις φίλων που διάβασα το τελευταίο διήμερο. Δεν έχω πάρει την άδειά τους και δεν παραθέτω τα ονόματά τους. Και δεν ξέρω πώς θα χτυπήσουν στον αναγνώστη που θα τις διαβάσει, μπορεί να έχουν αντίστροφη επίπτωση, μπορεί να έχουν την επίπτωση που έχουν τα προπαγανδιστικά βίντεο της Ακριβοπούλου στην εκπομπή της. Εγώ πάντως θα ήθελα να τις παραθέσω, γιατί εκλογές έρχονται και οι εκλογές έχουν πάντα και μια κάποια ουσία.

Z.D.

Στο δεύτερο επεισόδιο του πέμπτου κύκλου του “Black Mirror” που βγήκε πριν λίγες μέρες, έχουμε την εμφάνιση του Μαρκ Ζάκερμπεργκ – Ιησού, ο οποίος εξηγεί ότι αυτός κάτι άλλο ξεκίνησε να κάνει, μέχρι που πήρε το όραμά του η εκκλησία, το ιερατείο, τα departments, και το μετέτρεψαν σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Δεν είναι παρά ο ψευτομπροστινός, λέει. Δεν ξέρω αν πρέπει να τον πιστέψουμε, αλλά πόσο συχνά βλέπουμε έναν Θεάνθρωπο να απολογείται σε έναν πιστό του, ο οποίος τον εγκαλεί για τον κόσμο που δημιούργησε, για έναν κόσμο που σε οδηγεί στην αμαρτία;

Πι τι ες ντι. Post-traumatic stress disorder. Μετατραυματικό στρες. Σχεδόν δέκα μέρες τώρα. Σχεδόν δέκα μονάδες διαφορά. Τι περιμένουμε στα σόσιαλ συναθροισμένοι; Είναι οι Δεξιοί να φθάσουν σε έναν μήνα. Γιατί μέσα στη Βουλή μια τέτοια κινητικότητα; Τι κάθονται οι κυβερνητικοί βουλευτές κι όλο νομοθετούνε; Γιατί οι Δεξιοί θα φτάσουν σε έναν μήνα. Τους έσχατους τους νόμους κάμουν οι Αριστεροί. Οι Δέξιοι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν. Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν). Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ οι πλατέες, κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι; Γιατί σε έναν μήνα οι Δεξιοί θα έλθουν. Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς εμάς; Εμείς στην κυβέρνηση κι οι άνθρωποι αυτοί σαν μπαμπούλες ήμασταν μια κάποια λύσις.

Πότε χάθηκαν στα αλήθεια οι εκλογές; Όταν πειστήκαμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι αποκλείεται τελικά ο λαός να μην προτιμήσει εμάς; Όταν πειστήκαμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι δεν συμφέρει μόνο εμάς να επανεκλεγούμε, αλλά τελικά συμφέρει και τον ίδιο τον λαό; Όταν πειστήκαμε ότι δημοκρατία είναι το πολίτευμα, όπου τρεις το λάδι τρεις το ξύδι κι έξι το λαδόξιδο; Όταν πειστήκαμε ότι δημοκρατία είναι το πολίτευμα, όπου ο πολίτης θα κοιτάξει την τσέπη του και βάσει αυτής και μόνο θα κρίνει; Όταν πειστήκαμε ότι είναι η οικονομία, ηλίθιε, αλλά ποια οικονομία, ποιων οικονομία, μόνο η οικονομία; Όταν πειστήκαμε ότι αφού μεροληπτούμε ταξικά υπέρ των πολλών, θα πάρουμε εμείς όλους μα όλους τους πολλούς και χαλάλι οι μεσαίοι, που δεν είναι όμως και τόσοι λίγοι;

Όταν πειστήκαμε ότι ποτέ μα ποτέ δεν μπορεί να κερδίσει τον Ηγεμόνα μας ο «Κούλης»; Όταν ξεκαρδιστήκαμε στο μυριοστό meme, με μια ακόμη γκριμάτσα του και μια ακόμη άχαρη κι αμήχανη στιγμή του; Όταν πειστήκαμε πως ο Ηγεμόνας μας έχει βρει το μαγικό φίλτρο για να κερδίζει παντού και πάντα – και ότι εν πάση περιπτώσει, από τον «Κούλη» δεν γίνεται ποτέ των ποτών να χάσει, γιατί το παιδί δεν κάνει; Όταν πειστήκαμε ότι ακόμη και τα κότερα δεν θα χτυπήσουν άσχημα στον κόσμο, γιατί μας αγαπάει ο κόσμος, μας ψήφισε ακόμη και τον Σεπτέμβρη του ’15 ο κόσμος, μας έχει ερωτευτεί παντοτινά και άνευ όρων ο κόσμος; Όταν πειστήκαμε ότι δεν έχει κανένα απολύτως νόημα η αυτοκριτική και η υποκριτική έστω συγγνώμη πριν τις εκλογές και όταν βγήκαν στην επιφάνεια τα κότερα κι ότι αρκούν επικλήσεις περί ιδιωτικότητας και αναφορές στη «συνεργάτιδα μου»; Όταν πειστήκαμε ότι το να περάσουμε οικογενειακά λίγες μέρες στο κότερο, είναι ένας ωραίος τρόπος να περνά κανείς οικογενειακά λίγες μέρες το καλοκαίρι; Όταν όχι μόνο περιφρονήσαμε το ενδεχόμενο της αποκάλυψης και του πολιτικού κόστους, αλλά κυρίως θελήσαμε, λαχταρήσαμε, γουστάραμε να κάνουμε τέτοιου είδους διακοπές; Όταν είπαμε γιατί η δική μου οικογένεια όχι, γιατί να κάνουν τέτοιες διακοπές μόνο οι οικογένειες των αντιπάλων μου; Όταν ξεχάσαμε τη διαφορά ή όταν ξεχάσαμε ακόμη και την εικόνα της διαφοράς, τη διαφορά ως πρόσχημα;

Όταν πειστήκαμε πως τα αλισβερίσια και οι υπουργοποιήσεις της τελευταίας ώρας που γίνονταν σε ξεκάθαρη βάση συναλλαγής, δεν θα έκαναν αρνητικό γκελ, αλλά αντίθετα θα έφερναν κόσμο και θα σηματοδοτούσαν κάτι ελπιδοφόρο; Όταν χάσαμε τόσο πολύ το πολιτικό αισθητήριο, ώστε να μην αντιληφθούμε πως ανεξάρτητα από τον βαθμό ευθύνης του ίδιου του Πολάκη και από το πόσο αυτό οφείλεται στην προπαγάνδα, πάντως το πράγμα ξέφυγε από ένα σημείο και ύστερα τόσο, ώστε η κοινή γνώμη ταύτισε τον Πολάκη με το πιο αποτρόπαιο κτήνος που πάτησε ποτέ το πόδι του στη χώρα;

Υπεροψία και μέθη. Είναι ναι, αχάριστος και αγνώμων τελικά ο λαός. Σε ψηφίζει όταν του υπόσχεσαι. Σε ψηφίζει ακόμη κι όταν συνθηκολογείς, αναγνωρίζοντας ότι πάντως πάλεψες. Κι εκεί που κάνεις και έργο, εκεί που έχεις και έργο να επιδείξεις, εκεί που μπορείς πια βάσιμα να πεις, να, αυτά κάναμε εμείς, να, αυτά που σας ωφέλησαν εσάς τους πολλούς κάναμε, έρχονται οι πολλοί και δεν σε ψηφίζουν. Ας φάνε τώρα οικονομική πολιτική Μητσοτάκη να στανιάρουν. Ας φάνε νόμο και τάξη, να ξαναγεμίσουν μπάχαλα οι δρόμοι να στανιάρουν. Ο αχάριστος λαός θα τιμωρηθεί. Όσο για σένα ως Ηγεμόνα, το πολιτικό κόστος που ανέλαβες με τα Σκόπια ήταν μόνο εσωτερικό. Έβαλες κάτω το συνολικό πολιτικό σου κόστος, εσωτερικά και εξωτερικά, πρόσκαιρα και ιστορικά, κι έκρινες ότι εσένα ως Ηγεμόνα σε συμφέρει. Το μέλλον σου ανήκει. Ας έρθουν οι Δεξιοί τον επόμενο μήνα. Ακόμη κι από την ήττα σου θα γίνεις πιο σοφός. Ακόμη κι από την ήττα σου θα μάθεις. Εδώ θα ΄μαστε. Εδώ θα ΄σαι.

 

 

 

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των εκλογών της Κυριακής: ήταν οι πρώτες μετά από μια oλόκληρη δεκαετία και τις εκλογές του 2009, οι οποίες διεξήχθησαν έξω από ένα κλίμα ας το πούμε κατάστασης ανάγκης, η οποία έφερνε μαζί της πολιτικά διλήμματα τα οποία παρουσιάζονταν ως ζωής και θανάτου. Μεσολάβησαν έξι εκλογικές αναμετρήσεις (του Μαΐου του 2012, του Ιουνίου του 2012, οι ευρωεκλογές του 14 και οι τριπλές -συμπεριλαμβανομένου του δημοψηφίσματος- εκλογές του 15), όπου το αληθινό ή υποτιθέμενο διακύβευμα ήταν η σωτηρία ή η καταστροφή της χώρας. Ανεξάρτητα αν βγήκαμε από την κρίση οριστικά, ή αν πάλι, όπως στις εκλογές του 2009, καιροφυλακτούν πίσω από την πόρτα μας καινούργιες μνημονιακού τύπου περιπέτειες, πάντως την Κυριακή που μας πέρασε μπορούσαμε επιτέλους να ψηφίσουμε με κριτήρια διαφορετικά από το σωτηρία ή καταστροφή.

Πάγιο χαρακτηριστικό κάθε εκλογικής αναμέτρησης: η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Και καλώς ή κακώς, ένα βασικό κριτήριο ψήφου της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι ακριβώς αυτό το «κούρασες εσύ, σειρά του επόμενου», το οποίο πηγαίνει πολύ πιο πέρα από ιδεολογικούς διαχωρισμούς ή και αυτή καθαυτή την αξιολόγηση του κυβερνητικού έργου. Αυτό προφανώς και δεν συνεπάγεται ότι εκλογές ανά εκλογές θα έχουμε εναλλαγή κομμάτων, αυτό προφανώς και δεν συνεπάγεται κάποια αλγοριθμικά προσδιορισμένη βεβαιότητα, αποτελεί όμως έναν παράγοντα καθοριστικό που δεν πρέπει ποτέ να παραγνωρίζουμε.

Τι έλεγε βασικά ο ΣΥΡΙΖΑ στο μήνυμά του σε αυτές τις εκλογές; Ότι τα κατάφερε. Ότι μας έβγαλε από τα μνημόνια. Ότι κράτησε την κοινωνία όρθια. Ότι ακολούθησε πολιτικές που ανακούφισαν τους πολλούς. Για πρώτη φορά στην πολιτική του διαδρομή, ο ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε να ψηφιστεί με βάση όχι υποσχέσεις αλλά έργο. Ακόμη και τον Σεπτέμβρη του 15 ζήτησε να ψηφιστεί και ψηφίστηκε, κρινόμενος για την μάχη που έδωσε με τους δανειστές το προηγούμενο διάστημα, έχοντας αφήσει το έργο για την τετραετία που θα ακολουθούσε. Για πρώτη φορά τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε μια ψήφο όχι σκέτα προσδοκίας αλλά κυρίως και επιβράβευσης. Και σε κάθε τομέα της ζωής η πραγματοποίηση είναι πάντα λιγότερο θελκτική από τις υποσχέσεις. Οι υποσχέσεις έχουν πάντα το χαρακτήρα του απόλυτου. Η πραγματοποίηση και η πραγματικότητα υπάγονται εξ ορισμού στην επικράτεια του σχετικού.

Υποκειμενική μου εκτίμηση είναι πως το έργο που πραγματοποίησε τελικά στη θητεία του ο ΣΥΡΙΖΑ από την επανεκλογή του και μετά, έχει θετικό πρόσημο σε ουκ ολίγους τομείς, από την διαχείριση των δημόσιων οικονομικών ως την πρόσβαση στη δημόσια υγεία, από τα επιδόματα για τους φτωχότερους -ναι, φίλε, τα επιδόματα για τους φτωχότερους- ως το φρένο στις ρεμούλες και το μοίρασμα δημόσιου χρήματος σε δουλίτσες, από την αναλογικοποίηση της φορολογίας και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης -που οκ, προφανώς και είχε και πάρα πολλές παράπλευρες απώλειες, με υπερφορολόγηση κάθε άλλο παρά πλούσιων ελευθέρων επαγγελματιών- ως εθνικούς οδικούς άξονες που επιτέλους ολοκληρώθηκαν, από μια σειρά σημαντικών νόμων για τα δικαιώματα (σύμφωνο συμβίωσης κλπ) ως τη γενικότερη νοοτροπία και στάση στο μεταναστευτικό ή σε θέματα αστυνομικής καταστολής, παρά τους διάφορους πολύ υπαρκτούς αστερίσκους που μπορεί να βάλει κανείς και στους δύο τελευταίους τομείς. Και άλλα πολλά. Με πολύ σημαντικό ανάμεσά τους, όσο ειρωνικό κι αν ακούγεται, ότι κατάφερε να ολοκληρώσει το μνημονιακό πρόγραμμα, χωρίς να μας βάλει σε επόμενο. Από εκεί και πέρα προφανώς και παραμένει αναμφισβήτητο το γεγονός ότι είναι ένα έργο που πραγματοποιήθηκε σε καθεστώς μνημονίων, άρα κι ένα έργο με πάρα – πάρα πολλές μνημονιακές πτυχές. Αλλά και πέραν των μνημονίων, όταν έγινε η συμφωνία Ευρώπης – Τουρκίας για το προσφυγικό, ο ΣΥΡΙΖΑ την υπέγραψε ακριβώς όπως θα την υπέγραφε και η ΝΔ. Υπάρχει δηλαδή ένα επίπεδο κομβικών αποφάσεων, όπου και τα δύο κόμματα, με μισή, ολόκληρη ή τρία τέταρτα καρδιάς, με ιδιοκτησία ή χωρίς ιδιοκτησία των προγραμμάτων, τα ίδια υπέγραψαν και θα υπέγραφαν. Ακόμη κι έτσι όμως εσύ ήσουν με τους πολλούς, σε αντίθεση με τους άλλους που είναι με τους λίγους, σωστά;

Υπάρχει όμως μια αντίφαση όταν επικαλείσαι τους πολλούς όσον αφορά τα οικονομικά και τα αντιφιλελεύθερα και αγνοείς τους πολλούς όταν ερχόμαστε στο Μακεδονικό. Προσωπικά, για να μην παρεξηγηθώ, έχω ταχθεί αναφανδόν πολλάκις υπέρ των Πρεσπών. Αλλά τι να κάνουμε, οι πολλοί εξακολουθούσαν να μην προτιμούν οποιαδήποτε συμφωνία με τους γείτονες, εκτός κι αν εκείνοι αυτοπυρπολούνταν συλλογικά, ζητώντας μέσα στις φλόγες συγγνώμη για την παραχάραξη της Ιστορίας. Δεν την προτιμούσαν επειδή στα εθνικά θέματα υπάρχει πάντα τυφλό σημείο; Δεν την προτιμούσαν επειδή από μικρά παιδιά μαθαίνουν ότι υπάρχει μια και μόνη ιστορική αλήθεια, η οποία ταυτίζεται πάντα με την εθνική αλήθεια; Όλα αυτά, ναι, σύμφωνοι. Πάντως οι πολλοί ήθελαν την Μακεδονία μας – Μακεδονία, κι άλλη καμιά να μην υπάρχει πουθενά. Αν τώρα, ακριβώς επειδή προσωπικά εξακολουθώ να θεωρώ τις Πρέσπες ως κάτι παραμαπαραπολυκαλό, σε λίγα χρόνια οι ίδιοι πολλοί θα αρχίσουν να είναι μια χαρά με τη Βόρεια Μακεδονία, είναι κάτι διαφορετικό. Πάντως τους πολλούς με τα τωρινά μυαλά, ούτε τους ρώτησες ποτέ για τις Πρέσπες, ούτε μπήκες σε όσο κόπο έπρεπε να τους εξηγήσεις – κι ας αρνούνταν αυτοί να καταλάβουν. Τότε οι πολλοί δεν σε ένοιαζαν. Τότε τα κριτήριά σου ήταν άλλα.

Επίσης άρχισες να συγκεντρώνεις εικονικούς θριάμβους. Και να η μια μετά την άλλη κερδισμένη ψηφοφορία στη Βουλή. Και να να σε αποθεώνουν χειροκροτώντας σε όρθιοι με την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων η Μεγαλοοικονόμου, ο Κόκκαλης των ΑΝΕΛ, ο Θάνος ο Μωραϊτης, ο Θανάσης ο Θεοχαρόπουλος και λοιπά ρετάλια, στα οποία στηρίχτηκες, με τα οποία σφιχταγκαλιάστηκες, τα οποία θεώρησες ότι θα τα εκμεταλλευτείς χωρίς να λερωθείς, αλλά λερώθηκες μαλάκα μου, λερώθηκες και λέρωσες και μας μαζί σου.  Και να το ένα μετά το άλλο μίτινγκ στη διεθνή σκηνή με ξένους ηγέτες. Ωραίο περιβάλλον φτιαχτικό. Ήσουν τελικά γεννημένος για αυτό. Πέρασες το τεράστιο λούκι της σύγκρουσης με τους δανειστές, βγήκες γαμημένα ζωντανός, απίστευτο αλλά βγήκες, όλα τα άλλα έχουν σαφώς μικρότερο βαθμό δυσκολίας, είσαι πια πιο έμπειρος, αρχίζεις και μετράς, αρχίζεις και μαζεύεις μπράβο (μπράβο που σε μεγάλο βαθμό έρχονται γιατί κάνεις όσα πολεμούσες). Και μετά τον Κόκκαλη των ΑΝΕΛ, γιατί όχι και ο Κόκκαλης του Σωκράτη; Και αν ο εχθρός είναι απέναντι, εκείνοι που άντεξαν και σε πίστεψαν και σε στήριξαν και στάθηκαν απέναντι στην ακροδεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό, ποιον έβγαλαν στην Ευρωβουλή; Τον Πέτρο ναι, τον Πέτρο τον Κόκκαλη. Στεκόμαστε απέναντι στους φιλελέδες ψηφίζοντας Κόκκαλη κι Αλέξη Γεωργούλη, που είναι και ωραίος γκόμενος. Αυτή είναι η δική μας ομάδα. Αυτοί εκπροσωπούν την Αριστερά μας στο ευρωκοινοβούλιο.

Κι αν με τη δική μας ομάδα παίζουν αυτοί, ποιοι να παίζουν με την απέναντι; Ποια είναι τα όρια μεταξύ Βασίλη Λεβέντη και Αρτέμη Σώρρα; Αρτέμη Σώρρα και Κυριάκου Βελόπουλου; Κυριάκου Βελόπουλου και Χρυσής Αυγής; Κυριάκου Βελόπουλου και Άδωνη Γεωργιάδη; Παραιτείται ο Πρόεδρος Καρατζαφέρης αλλά παρά τις ένδοξες στιγμές της συγκυβέρνησης Παπαδήμου, παρά το ένδοξο άρθρο Παπαχελά ότι ο ΛΑΟΣ είναι το σοβαρό κόμμα που αναδείχτηκε τον καιρό των μνημονίων , ο ΛΑΟΣ αποδείχτηκε τελικά ότι ήταν ένα incubator, ένα εκκολαπτήριο νέων σφριγηλών ιδεολογικά δεξιών παιδιών που ήρθαν για να μείνουν και να μας φέρουν στην κεντρική σκηνή την απενοχοποιημένη δεξιά του αύριο. Γιατί, ναι, είναι προφανώς εντελώς ανακουφιστικό ότι ο Κασιδιάρης στην Αθήνα δεν ήρθε δεύτερος. Είναι επίσης ιδιαίτερα -ιδιαίτερα- παρήγορο, ότι η Χρυσή Αυγή αντί να καλπάζει έπεσε. Δεν ξέρω πόσο παρήγορη είναι όμως η μετακόμιση στον Βελόπουλο. Έτυχε να δω το προεκλογικό του σποτάκι κι έλεγε σε επίπεδο ρητορικής πράγματα ακόμη πιο ακραία κι απ’ τους χρυσαυγίτες. Και ο Βελόπουλος είναι καθαρός. Ο Βελόπουλος δεν ανήκει σε καμία εγκληματική οργάνωση, δεν σκότωσε κανέναν, δεν έδωσε εντολή να σκοτωθεί κανείς, δεν συγκρότησε τάγματα εφόδου. Ο Βελόπουλος δεν έχει αρχειακές φωτογραφίες με σβάστικες. Ο Βελόπουλος είχε μόνιμο στασίδι στον Σκάι. Και παραπονέθηκε ότι του τράβηξε την πρίζα λίγο πριν τις εκλογές ο άλλος Κυριάκος για να μην τον βγάζουν. Και ναι, είναι η τηλεόραση, ναι, είναι τα τηλεμάρκετινγκ, ναι είναι η συνεχής παρουσία, αλλά μαζί με όλα αυτά είναι και ο ατόφιος φασιστικός λόγος που πια ξεπλένεται και νομιμοποιείται και αυτός. Δεν έχουμε πια να κάνουμε με ναζί, ούτε με πολύ ναζιστικά πράγματα. Η Φώφη σαν έτοιμη από καιρό σαν θαρραλέα είναι εκεί για να βοηθήσει τον άλλο Κυριάκο αν δεν βγει αυτοδύναμος, αλλά μπορεί να υπάρχει πια και άλλη λύση. Κι άλλωστε με τον Καμένο συγκυβερνούσατε εσείς τέσσερα πλας χρόνια κι ήσασταν και ριζοσπαστική αριστερά, τι πειράζει να συγκυβερνήσουμε εμείς με τον Βελόπουλο; Κι αν δεν γίνει αύριο, τι μας εμποδίζει μεθαύριο να κυβερνηθούμε ως χώρα από Άδωνι, Βορίδη και Βελόπουλο; Μεθαύριο πραγματικά δεν θα μας εμποδίζει τίποτα. Τα διακόσια κεφάλια της οικογένειας Μητσοτάκη θα εκπροσωπούν την αστική δημοκρατία και τα διακόσια κεφάλια της λερναίας ύδρας των παιδιών του Γιώργου Καρατζαφέρη την πιο πατριωτική δεξιά.

Θα μας λείψει λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ; Πιστεύω ότι θα μας λείψει, ναι. Γυρνάει το πράγμα; Σχεδόν αδύνατον. Εκτός και αν η εκλογική συντριβή μετατραπεί σε εσωτερική συντριβή. Σαράντα μέρες ακόμα; Πριν γίνει το μνημόσυνο, ας μιλήσουν εξαντλητικά για μνημόνια, ας μιλήσουν εξαντλητικά για το τι έκαναν σε κάθε έναν τομέα μεμονωμένα. Κατά πάσα πιθανότητα θα χάσουν και πάλι. Και μάλλον πια και πολύ. Αλλά ας πορευτούν τουλάχιστον έτσι και όχι με τη λογική «Είναι δυνατόν ζώα να είστε τόσο αχάριστοι και τόσο τυφλοί;». Δεν χρωστάει κανένας λαός τίποτα σε κανέναν. Δεν ξέρω εγώ την αλήθεια, δεν την ξέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν την ξέρει κανείς. Δεν την ξέρει καν ο λαός. Δεν υπάρχει αλήθεια με αυτή την έννοια. Δεν ψηφίζουμε για το αν ισχύουν νόμοι της φυσικής, εξισώσεις των μαθηματικών ή αν τα παιδιά τα φέρνει ο πελαργός. Ψηφίζουμε ποιος θέλουμε να μας κυβερνά. Έχετε σαράντα μέρες όχι για να τους πείτε τι λάθος έκαναν στις ευρωεκλογές, όχι να τους πείτε ότι αν έρθει ο Κούλης δεν θα υπάρχουν λεφτά να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις, νοσοκομείο να δεχτεί τους ασθενείς δωρεάν και ότι τα σούπερ μάρκετ θα ξεμείνουν από κωλόχαρτα. Έχετε σαράντα μέρες όχι να κομπάσετε πως κρατήσατε την κοινωνία όρθια, βγάζοντας μας απ’ τα μνημόνια. Γιατί με τη λογική σας, αν όχι το 15, πάντως μέχρι το 19, είναι πολύ πιθανόν απ΄τα μνημόνια να μας είχαν βγάλει κι οι άλλοι. Έχετε σαράντα ημέρες να εξηγήσετε ότι αν ψηφίσουν εσάς τα επόμενα χρόνια θα είναι συγκριτικά καλύτερα από ό,τι αν ψηφίσουν τους άλλους. Για τι θα είναι συγκριτικά καλύτερα; Γιατί ήδη κάναμε ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε. Γιατί το πρόγραμμα και η ιδεολογία των άλλων είναι όχι να τρώνε παιδιά ζωντανά, αλλά να κάνουν ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, τα οποία συγκρινόμενα με τα αντίστοιχα δικά μας πέντε δεν σας συμφέρουν. Έχετε σαράντα μέρες, όχι για να εντοπίσετε πού έκαναν οι πολλοί το λάθος και σας καταψήφισαν, αλλά για να κάνετε τους πολλούς να σας ξαναθελήσουν. Εξηγήστε τα όλα. Από το γιατί οι Πρέσπες ήταν η καλύτερη λύση, όχι για την παγκόσμια ειρήνη και τη στρατηγική θέση της χώρας, αλλά για τους ίδιους που νιώθουν προδομένοι, ως το γιατί η κοινωνική ειρήνη υπηρετείται καλύτερα με λιγότερη καταστολή και όχι με ισοπεδώσεις των Εξαρχείων, του Ρουβίκωνα και του Κουφοντίνα, που αν συμβούν θα γεννήσουν νέους Κουφοντίνες αύριο, μιλήστε δηλαδή ακόμα και για θέματα που θεωρητικά έχουν οι άλλοι το πάνω χέρι. Και φύγετε από τη λογική ότι είστε οι καλοί και οι άλλοι είναι οι κακοί. Και φύγετε από τη λογική ότι σώσατε την κοινωνία κι αυτή η αχάριστη και ηλίθια σας γύρισε την πλάτη. Για κάποιον λόγο σας τον γύρισε. Ο μόνος τρόπος να την ξανακερδίσετε είναι εξηγώντας της γιατί το δικό σας γκρι θα είναι λιγότερο σκούρο απ΄ το γκρι των άλλων. Αφήστε τα άσπρα – μαύρα. Αφήστε την αλαζονεία. Αφήστε τον νεοκαθεστωτισμό. Ακόμη κι αν χάσετε τις συγκεκριμένες εκλογές μπορεί να ξανάρθετε. Χάστε τις με αξιοπρέπεια, χάστε τις ποντάροντας στην ουσία και τη σύγκριση σε κάθε επιμέρους τομέα της μίας με την άλλη πρόταση.

Αυτά πάνω κάτω.

Ας βάλουμε κάτω τις πολώσεις μας να μετρηθούν: ήταν η πόλωση των πρώτων εκλογών του 15 περισσότερο ουσιαστικά πολιτική και είναι αυτή των πρώτων εκλογών του 19 λιγότερο πολιτική, πιο απολίτικη, ή εν πάση περιπτώσει άλλου τύπου πια; Κι αν ναι, τι τύπου; Σίγουρα κανείς πια δεν παίζει με τα χρώματα της ριζοσπαστικότητας (κανείς από τους δύο βασικούς πόλους δηλαδή, αφού οι κατά δήλωσή τους ριζοσπάστες παίζουν στο περιθώριο). Αν οι πρώτες εκλογές του 15 διεξήχθησαν με την πόλωση να αφορά το μνημόνιο, αν στις δεύτερες εκλογές του 15 ήταν όλοι μουδιασμένοι, όλοι ακόμη από την επήρεια του σοκ, όλοι προσπαθούσαν να ξαναβρούν τα βήματά τους στη σκιά του δημοψηφίσματος του Ιουλίου και της συνθηκολόγησης μια εβδομάδα μετά, τι μεσολάβησε από τον Σεπτέμβρη του 15 ως σήμερα για να δικαιολογεί την τόση πόλωση;

Ίσως συνέβη το εξής: όταν κατακάθησαν ηττημένοι όλοι οι μαξιμαλισμοί και διαψευσμένες όλες οι καταστροφολογίες, άρχισε να διαφαίνεται ότι πολιτικές διαφορές μπορούν να υπάρχουν και μετά το τέλος της ριζοσπαστικότητας, πολιτικές διαφορές μπορούν να υπάρχουν ακόμη και μεταξύ κομμάτων που εφάρμοσαν μνημόνια. Ρίζες δεν θα σπάσουν, τα μούτρα μας σπάσαμε όταν πήγαμε να τις αγγίξουμε λίγο, άντε οριακά να σπάσουν μερικά αυγά για την ομελέτα, αλλά ακόμη και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα κόμματα, οι ιδεολογίες, ο τρόπος άσκησης της πολιτικής καθώς και μερικές κατευθυντήριες προγραμματικές αποφάσεις βάσει κάποιων αδρών έστω ιδεολογικών γραμμών, παραμένουν διαφορετικά.

Είναι όμως η σημερινή πόλωση απότοκος των υπαρκτών αυτών διαφορών μεταξύ κομμάτων που εφάρμοσαν μνημόνια; Είναι απομεινάρι της πόλωσης του άξονα μνημόνιο – αντιμνημόνιο του 2010-15; Είναι κάτι μικτό; Γιατί παραμένουμε τόσο θυμωμένοι; Είναι γινάτι; Είναι τοξικότητα για την τοξικότητα; Είναι μια φούσκα κι ένας τρόπος να περνάς τον χρόνο σου από μια ηλικία και πάνω; Είναι φαινόμενο των σόσιαλ μίντια (μιας υποκατηγορίας τους έστω), είναι φαινόμενο της σοσιαλμιντιοποίησης της κομματικής κόντρας; Σίγουρα πάντως έχει ως σημαντικό συστατικό της τον ετεροκαθορισμό: τάσσομαι με τον ένα πόλο πολύ λιγότερο ως ναι στον ΣΥΡΙΖΑ και πολύ περισσότερο ως όχι στη Νέα Δημοκρατία – και τανάπαλιν. Στον δικό μου πόλο υπάρχουν πολλά με τα οποία δεν θέλω να ταυτιστώ, πολλά τα οποία μπορώ να του καταλογίσω, πολλά τα οποία δεν θέλω να επιβραβεύσω, αλλά να που υπάρχει κι ο απέναντι πόλος: πόσο με απωθεί, πόσο με θυμώνει, πόσο με τρομάζει η προοπτική του, πόσο με απειλεί η ρητορεία του κι η πρακτική του.

Μα είναι τόσο καινοφανή φαινόμενα αυτά; Προφανώς και όχι. Ένα μέρος του λαού πάντα καλούνταν να μην ξεχάσει τι σημαίνει Δεξιά, ένα άλλο μέρος του λαού πάντα κατά βάθος καλούνταν να διαφυλάξει την πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια από τον κίνδυνο των «κομμουνιστών». Το δεύτερο αυτό μέρος του λαού αντιλαμβάνεται ως ιδεολογικό του σπίτι πάντως μια ατζέντα που έχει να κάνει με τα εθνικά θέματα, την ασφάλεια, την ανομία, τις πάσης φύσεως φοβικότητες και στο πεδίο της οικονομίας άντε να τάσσεται γενικά και αόριστα υπέρ της «ελεύθερης αγοράς». Εκείνο που δείχνει να μην εννοεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν σχεδιάστηκε προκειμένου να κερδίσει τις καρδιές των ανθρώπων, άρα και την προτίμηση των ψηφοφόρων. Ο νεοφιλελευθερισμός όταν δηλώνεται ευθαρσώς ως πολιτικό πρόγραμμα θα έχει ποσοστά Δράσης. Εκείνο που δείχνει να μην εννοεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν εφαρμόζεται με μοχλό τη δημοκρατία, αλλά με μοχλό τις «αγορές». Με μοχλό την «πραγματικότητα». Άσε τις νέες συλλογικές συμβάσεις να επιτρέπουν επταήμερη εργασία, Κυριάκο. Μην το διαφημίζεις κιόλας. Μην το τραγουδάς. Μην λες τι ωραία ιδέα. Μην λες τι ωραία ιδέα είναι τα δημόσια νοσοκομεία να μην είναι και τόσο δημόσια πια. Δεν φαίνονται ωραίες ιδέες «στους πολλούς», που λέει κι ο αντίπαλός σου.

Γιατί αν το πάρουμε και αντίστροφα, ωραίες ιδέες, οι οποίες μάλιστα άρεσαν και στους πολλούς, είχαν κι άλλοι. Κανείς δεν μπορεί να στερήσει ποτέ από τον Γιάνη Βαρουφάκη τη λαμπρότητα των ωραίων ιδεών του. Κι η κινηματογραφική οθόνη είναι κατά κάποιον τρόπο δικαιωματικά ο φυσικός χώρος ανάδειξης αυτών των ιδεών, είναι κατά κάποιον τρόπον ο χώρος που ο καρπός τους μπορεί να ανθίσει και να μεταλαδαμπευτεί. Ο Γιάνης Βαρουφάκης από την αρχή της υπουργικής του θητείας, ή μάλλον πριν καν αυτή ξεκινήσει, φερόταν ως κινηματογραφικός ήρωας. Ταινία με πρωταγωνιστή τον Ευκλείδη Τσακαλώτο δεν θα κάνει ποτέ κανείς. Θέση στο σινεμά θα αξιωθεί μέσω του Γιάνη, μέσω της ταινίας για τον Γιάνη. Ίσως και ο χαρακτήρας του εκεί να σκιαγραφηθεί με γκρίζα χρώματα, ίσως στο σινεμά να είναι ένας απ’ αυτούς που λάκισαν, ένας απ’ αυτούς που δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να σπάσουν ρίζες.

Ήθελε όντως να πάει σινεμά ο ελληνικός λαός το 2015; Μα απ’ τον Γενάρη ως τον Ιούλιο πήγε. Κι αυτούς τους μήνες εκτός από σινεμά πήγε και πολιτικά κάπου. Πήγε, αυτό δεν μπορεί να του το αρνηθεί κανείς. Σίγουρα δεν μπορεί να του το αρνηθεί όταν ψήφισε όπως ψήφισε στο δημοψήφισμα. Μακάρι να ήταν η ζωή σινεμά, να τελείωνε η ταινία εκεί. Η ζωή συνεχίστηκε. Ο μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ επανεξελέγη, οι αδούλωτοι αντιμνημονιακοί έφυγαν απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ και πέρασαν στο χρονοντούλαπο, ο Γιάνης έγινε ταινία, ο Ευκλείδης έμεινε κι έκανε όλη τη δουλειά, πολιτικές διαφορές εξακολουθούν να υπάρχουν έστω και μέσα στα μνημόνια, στα μνημόνια που προς το παρόν ψιλοτέλειωσαν, σε αυτές τις ευρωεκλογές κανείς δεν μιλάει για την Ευρωζώνη, σε αυτές τις ευρωεκλογές που είμαστε πολωμένοι ενόψει των εθνικών, γιατί ακόμη κι αν δεν είμαστε πάρα πολύ με τον ΣΥΡΙΖΑ είμαστε πάρα πολύ εναντίον της Νέας Δημοκρατίας, γιατί ακόμη κι αν δεν είμαστε πάρα πολύ με τη Νέα Δημοκρατία είμαστε πάρα πολύ εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ.

Φαντάζομαι ότι και πριν ακόμα αρχίζουν να σκαλίζουν την ύλη για να την μορφοποιούν, θα υπήρχαν πρόγονοί μας που θα απέκτησαν ιδιαίτερη σχέση με μια πέτρα ή με ένα κλαδί. Θα είχε γίνει η πέτρα τους ή το κλαδί τους. Θα είχαν αποκτήσει με αυτά μια σύνδεση πέραν της αυστηρά χρηστικής, θα είχαν αποκτήσει μια σύνδεση συναισθηματική. Δεν θα ήταν τα εργαλεία τους ή τα όπλα τους, θα ήταν κάτι διαφορετικό. Μπορεί να τους μιλούσαν όπως ο Τομ Χανκς στην μπάλα του βόλεϊ στον «Ναυαγό». Που δεν ήταν πια μπάλα βόλεϊ, ήταν ο Γουίλσον. Ναι, πρέπει να υπήρξαν κουκλάκια πριν ακόμα φτιαχτούν κουκλάκια. Ναι, πρέπει να είχαμε πάντα φανταστικούς φίλους. Φανταστικούς μεν, υλικούς δε. Όταν κοιμάσαι με το λούτρινο σκυλί σου στο προσκεφάλι σου, τίποτα δεν έχει χαθεί, δεν είσαι πια μόνος, δεν είσαι πια άστεγος, σου προσφέρει αγάπη, τρυφερότητα, συντροφιά, στέγη, ζεστασιά, ξέρει πόσο έχεις αδικηθεί, ξέρει πότε αδίκησες κι εσύ, ξέρει ότι τα πράγματα πήγαν πάρα πολύ λάθος, σου ψιθυρίζει όταν δεν σας ακούει κανείς ότι τα πράγματα μπορούν να ξαναπάνε με έναν μαγικό τρόπο καλά.

Καμιά φορά δεν καταφέρνεις να παραδώσεις κείμενο. Άνθρωπος είσαι. Επιφυλάσσεσαι.

H μοίρα των ανοικονόμητα φιλόδοξων ανθρώπων είναι να επιζητούν και να απολαμβάνουν τον διαρκή εν ζωή θόρυβο, η μοίρα των δημιουργικών αλλά σεμνών ανθρώπων είναι να μένουν μακριά απ’ τη βαβούρα και την χλαπαταγή, έχοντας επιλέξει να μιλά για τους ίδιους το έργο τους και όχι η καριέρα τους. Μόνο όταν δεν μπορούν πια να μας ακούσουν αρχίζουμε να μιλάμε ανοικτά για αυτούς. Αντί για εν ζωή θόρυβος, τους αντιστοιχεί η μετά θάνατον εν χορώ αναγνώριση του αληθινού μεγέθους τους, που θα φτάσει στα αυτιά όλων εκτός απ’ τα δικά τους.

Μα είναι δυνατόν να ξέχασαν στο Game of Thrones ποτήρι απ’ τα Starbucks και να μην το πήρε χαμπάρι κανείς; Μα είναι δυνατόν να γίνονται τέτοια λάθη σε παραγωγές τέτοιου μεγέθους;  Ούτε σε ερασιτεχνικό θίασο.

Mα είναι δυνατόν σε ημιτελικό Champions League να κοιμάται όλη η άμυνα σε κόρνερ και να σκοράρει ο σέντερ φορ ανενόχλητος; Μα είναι δυνατόν να γίνονται τέτοια λάθη σε αγώνες τέτοιου επιπέδου; Ούτε σε παιδικό.

Όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν λάθη, σύμφωνοι. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν αβλεψίες, αφηρημάδες, μυαλά που σταματάνε, προσοχή που χάνεται. Δεν είναι το ατομικό λάθος το θέμα, δεν είναι το ατομικό λάθος που σκανδαλίζει, δεν είναι το ατομικό λάθος που σε αφήνει με το στόμα ανοικτό. Ο Τζόρντι Άλμπα στο πρώτο γκολ δίνει πάσα σε αντίπαλο και στο δεύτερο χάνει την μπάλα από αντίπαλο, ο Ντεμπελέ στο πρώτο ματς χάνει δυο φορές το 4-0 επειδή φερόταν λες και έχει πάει βόλτα στην παραλία, αλλά αυτά είναι λάθη που αποτελούν μέρος του παιχνιδιού. Όταν όμως με την μπάλα στημένη στο κόρνερ, είναι συνολικά η ομάδα της Μπαρτσελόνα που δεν κάνει άμυνα, θεωρώντας ότι έχει χρόνο να πάρει θέσεις επειδή το κόρνερ θα εκτελεστεί από άλλον παίκτη, φεύγουμε από το ατομικό λάθος και διαπιστώνουμε με κατάπληξη ότι η πρόκριση σε ένα από τα κορυφαία προϊόντα της βιομηχανίας του αθλητικού θεάματος, στον τελικό του Champions League, κρίνεται από μια δυσλειτουργία του συνολικού μηχανισμού της μιας εκ των δύο ομάδων, η οποία θα ήταν εντελώς παράταιρη ακόμη κι αν η ομάδα ήταν ερασιτεχνική.

Ένα πλαστικό ποτήρι καφέ μπορεί κάλλιστα να ξεχαστεί μπροστά σου, την ώρα που δίπλα σου ο συμπρωταγωνιστής σου πίνει από κέρατο και συζητάει για δράκους και μάχες με στρατούς νεκρών. Κάποιος το ξέχασε κατά λάθος. Το θέμα είναι ότι ο άνθρωπος που έκανε το συγκεκριμένο ατομικό λάθος είναι γρανάζι ενός συστήματος που λειτουργεί φροντίζοντας εκτός όλων των άλλων την έγκαιρη διάγνωση των λαθών και την έγκαιρη διόρθωσή τους, πριν παραδοθεί στο κοινό το παραγόμενο τελικό προϊόν. Η ανωμαλία δεν βρίσκεται στο λάθος, το λάθος είναι μέρος της διαδικασίας ακριβώς επειδή οι άνθρωποι είναι άνθρωποι και θα κάνουν λάθη, η ανωμαλία βρίσκεται στο ότι το σύστημα ελέγχου των λαθών απέτυχε παταγωδώς. H ανωμαλία που σκανδαλίζει βρίσκεται στο ότι η βιομηχανία του θεάματος επιτρέπει να της ξεφύγουν τέτοια λάθη, εκθέτοντας ένα κορυφαίας δημοφιλίας προϊόν της και μαζί την ίδια, στην χλεύη και τον χαβαλέ.

Και τελικά το σκανδαλιστικό είναι και το εντελώς παρήγορο. Είναι παρήγορο να διαπιστώνουμε πως η βιομηχανία του θεάματος δεν είναι τόσο προστατευμένη απέναντι στο λάθος, είναι παρήγορο να διαπιστώνουμε ότι τα λάθη έχουν τόση δύναμη ώστε να διαπερνούν όλους τους μηχανισμούς ελέγχου και αποφυγής τους, είναι παρήγορο να διαπιστώνουμε πως το τελικό προϊόν που φτάνει προς κατανάλωση στις οθόνες όλου του πλανήτη, είτε είναι η εικόνα σκηνής ενός επεισοδίου του Game of Thrones, είτε είναι η εικόνα μιας άμυνας σε κόρνερ σε ημιτελικό Champions League, μπορεί να είναι ένα προϊόν το οποίο περιέχει μέσα του γιγάντια what the fuck.

Η ανθρωπίλα, με τα λάθη ως θεμελιώδες συστατικό της, βρίσκει τρόπο να διαβρώνει τα συστήματα παραγωγής θεάματος: όσο κι αν θεωρούν ότι όλα είναι ρυθμισμένα στην εντέλεια, όσες δικλίδες ασφαλείας κι αν υπάρχουν, όσα χρήματα, τεχνογνωσία και χρόνος κι αν έχει επενδυθεί, όσα πολλαπλάσια χρήματα κι αν έρθουν ως απόδοση της επένδυσης, όσο κι αν κοιτάνε τα μάτια όλης της γης, μια άμυνα μπορεί να χαζεύει με ένα ποτήρι Starbucks στο χέρι.

Κάπως έτσι, δίπλα στην συγκίνηση, που είτε απουσιάζει εντυπωσιακά στο υπόλοιπο τελικό προϊόν (τα επεισόδια του τελευταίου κύκλου του Game of Thrones) είτε φτάνει τα όρια του ρίγους στο υπόλοιπο τελικό προϊόν (η μεγαλειώδης ανατροπή της Λίβερπουλ, το δέος του Άνφιλντ, το You’ ll Never Walk Alone τραγουδισμένο από κοινό και ομάδα), τα λάθη έρχονται να προσδώσουν στο τελικό προϊόν την λίαν παρήγορη αναληθοφανή αλήθεια των ανθρώπων που όσο υπάρχουν, πάντα θα υπάρχει το ενδεχόμενο να τα κάνουν μούσκεμα και να μουσκεύουν το προϊόν, τους μηχανισμούς παραγωγής τους, την φαντασίωση κάθε αψεγάδιαστης τελειότητας.

Ποιοι ήρωες πεθαίνουν στην μάχη του Winterfell; Ποιοι υπερήρωες πεθαίνουν στους τελευταίους και τελικούς Avengers; Μπορούν να πεθάνουν στα αλήθεια οι υπερήρωες; Μπορούν να πεθάνουν στα αλήθεια οι ήρωες σειρών ή μπορείς να τους ξανασυναντάς πάντα ζωντανούς σε όποιον προηγούμενο κύκλο θες; Πόση σημασία έχει ο τρόπος που πεθαίνεις μέσα σε μια μυθοπλασία; Πόση σημασία έχει αν πεθαίνεις με τρόπο που μπορεί να εξορύξει μια κάποια αλήθεια, έστω κι αν δεν είναι η βαθύτερη, έστω κι αν είναι ποπ, έστω κι αν είναι πλαισιωμένη απ’ το τόσο όσο, ή, αν, αντίθετα, πεθαίνεις με τρόπο ανέμπνευστο, προβλεπόμενο, διαδικαστικό, υπακούοντας σε αναγκαιότητες του είδους που δεν είναι ποτέ στα αλήθεια αναγκαίες, αλλά μόνο θανάσιμα βαρετές;

Πόσοι πέθαναν στην απόπειρα πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα; Λιγότεροι απ’ ό,τι στην Ελλάδα εξαιτίας των εθίμων του Πάσχα; Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορούν να σε σκοτώσουν οι γιορτές; Επιτρέπεται να είσαι μόνος τις γιορτές, αντέχεται να είσαι μόνος τις γιορτές, ή έχεις αποτύχει συνολικά ως άνθρωπος αν δεν έχεις κάποιον να γιορτάσεις, κάποιον να μοιραστείτε έθιμα, κάπου να κρυφτείς, μέχρι να επανέλθει η κανονικότητα της καθημερινότητας και να ξαναγίνεις κανονικός;

Πόσοι, ή μάλλον πόσες, πέθαναν από τα χέρια ενός και μόνο ανθρώπου στην Κύπρο; Πώς θα μπορούσαν ποτέ άνθρωποι που διαπράττουν τέτοια εγκλήματα να τιμωρηθούν αντίστοιχα με την έκταση του κακού που προξένησαν; Δεν θα μπορούσαν ποτέ να τιμωρηθούν αντίστοιχα. Το κακό που προξένησαν πάντα θα υπερέβαινε την όποια τιμωρία. Ή, αν μπορούσε να εφευρεθεί αντίστοιχη τιμωρία, θα ήταν τόσο φρικιαστικά απάνθρωπη, που θα ήταν η ίδια κακό, θα ερχόταν να προστεθεί ως μέγεθος δίπλα στο κακό του δράστη, θα το διπλασίαζε αντί να το καταδικάσει. Και κάπως έτσι, τέτοιας έκτασης κακό θα μένει πάντα ουσιαστικά ατιμώρητο, σκανδαλωδώς ατιμώρητο. Κι ίσως όσοι πίστευαν σε μετά θάνατον παραδείσους και κολάσεις, να αντιμετώπιζαν με τη συγκεκριμένη πίστη όχι τόσο το σκάνδαλο του θανάτου και της θνητότητας, αλλά κυρίως, ή έστω παράλληλα, το σκάνδαλο του ότι η ζωή είναι άδικη, ότι τις ζωάρες τις κάνουν βασικά τα καθάρματα και όχι όσοι φοβούνται μην αδικήσουν ή μην πληγώσουν τον άλλο.

Πόσοι στη διάρκεια της ζωής σου θα σου πουν «Πέθανες για μένα» και θα το εννοούν στα αλήθεια; Πόσοι δεν θα στο πουν ποτέ, αλλά στην πορεία των ετών θα διαπιστώσεις ότι απλά ξέχασαν να στο ανακοινώσουν, ακριβώς επειδή είχες πεθάνει για αυτούς; Αν βασικό συστατικό της οποιασδήποτε σχέσης -συγγενικής, ερωτικής, φιλικής ή άλλης- είναι η εγγύτητα, τι ποσοστό τους πεθαίνει από πληγές που αιμορράγησαν και μοιραία τραύματα και τι ποσοστό τους πεθαίνει ακριβώς από την αναίρεση της εγγύτητας, από μια απομάκρυνση που όλο και μεγαλώνει, όλο και μεγαλώνει, μέχρι να φτάσουν να μπουν χρόνια ανάμεσά σας και αν όχι να ξεχνάς τελείως την ύπαρξη του άλλου, ο άλλος πάντως να έχει μετατραπεί σε ολόγραμμα αναμνήσεων, σε φιγούρα που ανήκει πια κάπου αλλού, στον χωρόχρονο του παρελθόντος σου, σε ήρωα σειράς που, ακόμη κι αν πέθανε, μπορείς να τον ξανασυναντάς πάντα ζωντανό, παίζοντας στο μυαλό σου επεισόδια από προηγούμενο κύκλο της ζωής σου;

Πόσες εκδοχές του εαυτού μας θα πεθάνουν στη διάρκεια της ζωής μας; Τι θα αφήσουν παρακαταθήκη στις επόμενες; Πόση σχέση έχουμε με τους παλιούς εαυτούς μας; Τους είπαμε ποτέ στα μούτρα «Πέθανες για μένα;» ή διαπιστώσαν κάποια στιγμή με έκπληξη ότι είχαν πεθάνει για εμάς και απλά ξεχάσαμε να τους το ανακοινώσουμε; «Είσαι καλός άνθρωπος, Θίον». Αυτό μόνο μετρά τελικά. Ή όχι; Τι μετρά τελικά; Με τι αναμετριόμαστε; Με τι μετράμε το μπόι μας; Από ποιες σκιές προσπαθούμε να απαλλαγούμε; Θα είμαστε ποτέ πραγματικά ελεύθεροι σκιών; Τι σημαίνει να είσαι καλός άνθρωπος; Τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, αν όχι να αναρωτιέσαι διαρκώς για το καλό και το κακό, για σένα και τους άλλους, για τη ζωή και το θάνατο, για το κοντά και το μακριά, για την αρχή και το τέλος;