Ο Koder στέλνει ευγενή παράκληση για το σταυροδρόμι της Βενιζέλου. Tον πρωτοέμαθα, τον συστηματικό Βιεννέζο από μια ριγωτή καρτούλα που συνήθιζε με πλαγιογραφή να μου δίνει ο Χαράλαμπος Μπούρας, όταν έβρισκε μιαν ιδέα μου ακατάσταση και ανώριμη. Ήταν λίγα χρόνια μεγαλύτερός μου, αλλά ό,τι έγραφε, αξιόπιστο και οδηγητικό. Τιμήθηκε στην Αθήνα και στα Γιάννενα. Απευθύνεται στους παροδικούς μαγνάτους του ελληνικού πολιτισμού. Αμάν, τα αρχαία που βρήκατε, μη σαλέψουν. Με δυσκολία παραμένει ευγενής. Νομίζω πως έχει καταλάβει που το πάει η «σύγχρονη γενιά» οιακιστών της απηδάλου γραικικής νηός. Ξέρει πως θα απευθυνθεί σε ντουβάρια. Ή σε παραλλαγή Ταλιμπάν λίγο πριν ανάψει το φιτίλι με τα μασούρια τους δυναμίτες επειδή παλαιότεροι κάτοικοι των ερήμων, σούφηδες Σουμμέριοι και σκιάποδες, σκέφτηκαν να αποτυπώσουν ανάγλυφη μια ανθρώπινη μορφή και ο Αλλάχ τους έπαθε κολούμπρα. Αυτός ξέρει πως η δεύτερη χρήση λίθων και γλυπτών είναι διδακτική και παραγωγική, αλλά απέναντι είναι βαθύτατα αγράμματοι λατόμοι που αναγνωρίζονται μεταξύ τους με το σύνθημα «άχλα άχλα» και το παρασύνθημα «αργείτε και θα μας φορτώσει βάρη ο εργολάβος». Δεν είναι αντιδραστικοί -άπαγε. Λιγόμυαλοι είναι. Σαν τον δήμαρχο του Σπήλμπεργκ στα «σαγόνια του καρχαρία» (δεν σας λέω σαν τον «υπηρέτη» του Λοουζι που είδα χτές και γέμισε η καρδιά μου εφηβική και παιδική μούσα ηδονης).
Από τον καιρό του Βοβολίνη, πέρασαν ως εν ενυπνίω πλείστοι υπουργοί πολιτισμού. Κανένας δεν ζόρισε αρχαιολόγους και το σερσελέμι τους με την ιαχή «πλακώστε τα ρημάδια να τελειώνουμε». Το πολύ πολύ, μερικοί να έβρισκαν μια κολόνα γερμένη και να έστηναν ένα χαρτοβασίλειο να ανασηκωθεί μήπως και γίνει πιο εποπτική. Τόσες δεκαετίες τους έζησα και μόνον έναν ανεπαρκή αρχαιολόγο γνώρισα, αλλά την ανασκαφή του την ολοκλήρωσε περίφημα. Η πλέον πρόσφατη Υπουργός εισήγαγε έναν καινοφανή όρο στην αρχαιολογική έρευνα «τελειώνετε!» Οι παροικούντες, όχι την Ιερουσαλήμ, αλλά την Άψινθο, γνωρίζουν όλοι την κατάρα της βιασύνης. Δε θυμάμαι πόση στρωματογραφία της πόλης αφέθηκε αμελέτητη επειδή κάποιος εκ των άνω στρωμάτων της κοινωνίας έπαιρνε πρωτοβουλίες από τη Σημαία. Η πρόσφατη υπουργός έχει ενωτισθεί την τεχνική των πανεπιστημιακών φοιτητών της αλλοδαπής, όταν συναντούν στρώμα της δεκαετίας του 50 και το σέβονται. Δουλεύουν διπλοβάρδιες και μιλάνε στο δείπνο για τη δουλειά τους. Αλλά δεν ξανάκουσα για κάποιον να τον αφαλοκόβουν με το χαζαρικόν «όχι μαγκιές σε μένα». Από τα ρείθρα της άλλης ζωής, λευκανθέντες ή πρόωρα χαμένοι επιστήμονες, άκουγαν με προσήλωση κάθε μαλακία φιλόδοξου πιτσιρικά, ζωηρά αντιδρούσαν με επιχειρήματα στην αντίθετη γνώμη, αν είχαν δίκιο, δέχονταν την συγγνώμη σου, αν άδικο, εκείνοι την ζητούσαν από τους φαντασμένους νεούληδες. Γι αυτό και η ανασκαφή ήταν από μόνη της ένα πανδιδακτήριο, διότι και οι ασταθείς ιδέες δεν διατηρούνταν επ΄άπειρον σε χαλασμένα μυαλά. Δεν είναι εργάτες των ομάδων εργασίας Τοντ οι αρχαιολόγοι, οι αρχιτέκτονες, οι συναφείς επιστημονικές δισιπλίνες και οι εργάτες των ανασκαφών μπορούν να βοηθήσουν απίστευτα με την δημώδη τους εμπειρία.
Αλλά η Ελλάδα της Κρίσης, κατά τα φαινόμενα, τηρεί πρωτόκολλο δημοσίων σχέσεων. Είναι και η Ουνέσκο, ως κυρά του απειροστικού λογισμού. Για την Ελλάδα, η Ουνέσκο, ο Ελγιν και μια νόθα αίσθηση «τεκμηρίωσης» διαβρώνει την αρχαιολογική παράδοση, καθώς δεν είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία που κρίνεται, αλλά μία πυραμίδα φτιαγμένη από υπηρεσιακό τενεκέ μαχαλά.
Δεν θυμάμαι πόσοι σπουδαστές αρχαιολογίας έσκαβαν στους Φιλίππους, αλλά θυμάμαι όλο το παρασκήνιο και το προσκήνιο μιας ακατάσχετα πειθαρχημένης δισιπλίνας. Οι άνθρωποι γινόταν θρύλοι, το κέντρο ήταν διαλυμένο, η ώρα του λιτού δείπνου μια Βαλχάλα που ενίοτε ήταν ιερατικής φωταψίας. Τώρα άλλαξαν όλα, μπορεί να είναι τα πάντα διαφορετικά, αλλά οι δεκαετίες που παρήλθαν, κράτησαν τον Βρέννο, τον Αλάριχο και τον ανώνυμο Ερκούλιο να θέτει φυλακήν τω στόματί του, όταν ήταν έτοιμος να ξεστομίσει το vae victis.