Βραχύς ο βίος των δέντρα που σπεύδουν να ψηλώσουν, που μακραίνουν γοργά τα κλαδιά τους και δίνουν καρπό δίχως να φτιάχνουν γερή ρίζα, χωρίς να δυναμώνουν το μέρος του κορμιού που τα δένει στη γη. Αδύναμο και φιλάσθενο το ξύλο τους. Γερά τα δέντρα, όπως η ελιά, που σφικταγκαλιάζουν τραχιά και βραχώδη εδάφη και δεν χαλαρώνουν. Μπορούν και βαστούν αιώνες.
Το φθινόπωρο του ’11 φύτεψα μια βερικοκιά. Δε γνώριζα πόσο ευπαθές και ευαίσθητο δέντρο είναι, ούτε για το ρίσκο να ξεραθεί σε λίγα χρόνια. Όταν έγειρε από τον αέρα στα δύο χρόνια τη φρόντισα και την έφερα στα ίσα. Την επόμενη άνοιξη θέριεψε, τρία μέτρα μπόι και κάρπισε απλόχερα. Αύγουστο του ’15, με τις ζέστες, αρρώστησε από μύκητες, έτρεξε γόμα, δάκρυζε σε κορμό και στα χοντρά κλαριά. Αντιδρώντας άμεσα την ασβέστωσα με μείγμα γαλαζόπετρας και τον επόμενο χειμώνα της έριξα στρατιωτικό κλάδεμα να την δυναμώσω. Το φθινόπωρο του ‘16 άνεμοι την έσπρωξαν ξανά και την άφησαν να γέρνει στο πεζούλι, ευτυχώς για το πεζούλι που είχα κτίσει, το οποίο κράτησε το δέντρο να μη ξεριζωθεί από το πέσιμο.
Μου αρέσει να καταγράφω την ανάπτυξη των δέντρων μου, κάπως σχολαστικά ομολογώ. Κάποιες φορές περνούσα κάποιες πληροφορίες σε ιστολόγιο, με φωτογραφίες. Μέσα από το ιστολόγιο γνώρισα το Νίκο, ένα βιοκαλλιεργητή, αρχικά από τα σχόλια και στη συνέχεια ήρθαμε σε επικοινωνία. Πήρα το θάρρος και τον ρωτούσα για πρακτικά θέματα φροντίδας των δέντρων. Μου απαντούσε άμεσα, με λεπτομέρεια και χαρά. Επικοινωνία την οποία κρατήσαμε μέσα από το Facebook.
Όπως έκανα και αρχές Οκτώβρη του ‘16 με το προβληματικό και ξεγραμμένο πλέον για μένα δέντρο που με ταλαιπωρούσε.
Του έστειλα φωτογραφίες της βερικοκιάς που έγερνε επικίνδυνα. Επιβεβαίωσε τους φόβους μου ότι η θέση ήταν επισφαλής και ότι ίσως είχε πειραχτεί το ριζικό σύστημα. Έτσι καλό ήταν να έδενα το δέντρο και να φρόντιζα το σκασμένο χώμα προσθέτοντας κοπριά. Συμβούλεψε να συνεχίσω να ποτίζω παρά το γεγονός ότι ήταν φθινόπωρο, να μη στερηθεί το νερό πριν τη χειμέρια νάρκη ώστε να αποκατασταθεί δίχως κόπο η όποια ζημιά στη ρίζα. Και το χειμώνα, πριν την ανθοφορία, μου ζήτησε να ξαναμιλήσουμε πριν επιχειρήσω να το κλαδέψω.
Ο Νίκος είχε μιλήσει διαδικτυακά για την κατάσταση της υγείας του ύστερα από διάγνωση καρκίνου. Αυτά που έγραφε τα έγραφε σε ήπιο τόνο. Καταλαβαίνω την ανάγκη να μοιραστείς με άλλους το βάρος μιας κατάστασης που μπορεί να αποδειχτεί μοιραία, ότι είναι δύσκολο να το κρατάς πάνω σου διαρκώς, ύστερα από συνεχείς και κουραστικές θεραπείες. Ήρεμο το γράψιμό του, φορές όμως γινόταν κατανοητό ότι η κατάσταση ήταν ανησυχητική.
Αποτυπωμένη στο Messenger τη ροή των συνομιλιών μας. Μετά το δέντρο η συζήτηση στράφηκε στον καρκίνο. Ανέφερε ότι σε γενικές γραμμές ήταν καλά από υγεία με μόνο δύο χημειοθεραπείες να απομένουν. Οι γιατροί μιλούσαν ξεκάθαρα πλέον για ίαση, «Τυχερός ήμουν», επισήμανε. Μου ευχήθηκε να είμαι πάντα καλά και ότι ήταν διαθέσιμος για οτιδήποτε χρειαστώ.
Ένα μήνα αργότερα, που είχε τελειώσει με τις θεραπείες, έστειλα μήνυμα και τον ρώτησα. Επιβεβαίωσε ότι οι γιατροί εξακολουθούσαν να είναι αισιόδοξοι σημειώνοντας ότι ο καρκινικός δείκτης στις εξετάσεις αίματος πριν την θεραπεία ήταν στα κανονικά πλαίσια.
Αρχές Δεκέμβρη, σαν του ευχήθηκα στη γιορτή του ομολόγησε ότι δεν ήταν καλά, αλλά έβλεπε γύρω ότι υπήρχαν χειρότερα και, έλεγε, δόξα τω Θεώ. Τον χαλούσε η ρευστότητα των επιβαλλομένων προληπτικών θεραπειών. «Να έχεις κι εσύ καλές γιορτές. Κοντά σε ανθρώπους που αγαπάς και σε αγαπούν», μου ευχήθηκε.
Τον επόμενο Μάρτη του έστειλα φωτογραφία με την ανθοφορία του δέντρου κι ένα μεγάλο ευχαριστώ για τη βοήθειά του να το σώσω. Παρακολουθούσα το Facebook του κι έτσι πρόσθεσα ότι έβλεπα ότι ήταν καλά. «Όλα θα πάνε καλά Νίκο!», βεβαίωσα.
Ευχές και στη γιορτή μου και στα γενέθλια μου και σταθερή επικοινωνία με ερωτήσεις για τα δέντρα. Δεν φανέρωνε παράπονο.
«Μια χαρά. Στην ανάρρωση είμαι. Οι εξετάσεις που με βάζουν να κάνω συνέχεια αυτό δείχνουν. Ευχαριστώ», έγραψε.
Του Αγίου Νικολάου, το ‘17, «Πολύχρονος Νίκο! Πάντα γερός!», η ευχή μου. «Σε ευχαριστώ πολύ και εσύ ότι επιθυμείς», η απάντησή του.
Ο Νίκος πέθανε πέρσι στις αρχές του καλοκαιριού. Διαπίστωσα την απουσία του με τη ζημιά στον κήπο που μου άφησε ο αέρας του κυκλώνα στα τέλη του Σεπτέμβρη. Σκέφτηκα ότι είχε μήνες να περάσει κάτι δικό του στο συχνά αφηρημένο κύλισμα της οθόνης κάτω από το δάχτυλό μου. Έψαξα με το όνομά του. Πέθανε στις 27 του Ιουνίου. Διαπίστωσα, συνειδητοποίησα μάλλον, ότι όλο αυτό τον καιρό μου ήταν άγνωστο το πρόσωπό του. Το αντίκρισα σε συνδέσμους προς την τοπική εφημερίδα με την είδηση της απώλειάς του και σε φωτογραφία που ανάρτησε στο τοίχο του μια φίλη την επομένη του θανάτου του.
Αδέξια τα μνήματα της ψηφιακής ζωής μας. Μένει μια ηχώ σε σχόλια φίλων που αραιώνουν και απομακρύνονται άγαρμπα. Δουλεύουμε εδώ και χιλιετίες πρωτόκολλα αποχωρισμού ζωής από σάρκα και αίμα. Αν και δεν προσπερνιέται η μέγιστη δυσκολία, η απώλεια προσφιλών προσώπων κι ο πόνος εξακολουθεί, μάθαμε κάπως να το κλείνουμε και να προχωρούμε. Κάποια στιγμή θα αναγκαστούμε να δημιουργήσουμε και πρωτόκολλα αποχωρισμού των ηλεκτρονικών μας υπάρξεων, των φωτεινών εικόνων και των μουσικών φαντασμάτων που παραμένουν σε τοίχους, επαναλήψεις μονόλογων σε βρόχους. Για τους ανθρώπους που χάσαμε και είχαμε αγγίξει παλάμη με παλάμη, η απώλεια ακολουθεί την πεπατημένη του πόνου. Έχασα κι άλλο φίλο, Νίκος και αυτός, την περασμένη χρονιά επίσης, μίλησα για το θάνατό του με φίλους και γνωστούς, η επικοινωνία μας μέσα από το Facebook ήταν άνευ σημασίας στο δικό μου βίωμα του θανάτου του. Με το Νίκο για τον οποίο γράφω σήμερα, που επικοινωνήσαμε ξανά και ξανά αλλά πληκτρολόγιο με πληκτρολόγιο, δίχως να έχω ακούσει τη φωνή του και με το πρόσωπό του άγνωστο στη διάρκεια των συνομιλιών μας, η παρουσία του στη ζωή μου ήταν αποκλειστικά ψηφιακή. Διαφορετικό το βάρος, πρωτόγνωρη πρόκληση το «κλείσιμό» της.
Δεν κλάδεψα τη βερικοκιά φέτος. Κάπου από πείσμα και από θυμό για τις προβλέψεις διάρκειας του βίου της. Την άφησα ελεύθερη, να φτάσει εκεί όπως το νιώθει. Αυτή φούντωσε, θέριεψε κι άνθισε αψηφώντας με άγρια χαρά και ορμή τα προγνωστικά. Το λιγότερο που μπόρεσα να κάνω ήταν να αφήσω τα bytes της σχέσης μου με το Νίκο να γίνουν κύτταρα και ιστός, με τον τρόπο που αντλούσε αυτός χαρά από ζωή για τη ζωή του.
Στη «Θυσία» του Ταρκόφσκι, ένας από τους χαρακτήρες της ταινίας αφηγείται το πόσο άσχημα ένιωσε αφού περιποιήθηκε τον άγριο κήπο του σπιτιού της μητέρας του, κλαδεύοντας και ξεχορταριάζοντας: Πού είχε πάει η ομορφιά; Πού είχε πάει η ειλικρίνεια; Φρικιαστικά τα ολοφάνερα σημάδια της βίας.
As long as there are roots, seasons don’t fear the reaper –
Prunus armeniaca. Armenica vulgaris γράφει το «Φυτολογικόν Λεξικόν» του Π. Γ. Γενναδίου. Και συνεχίζει: οικογένεια Αμυγδαλοειδών, δένδρον φυλλοβόλον, οπορωφόρον, ιθαγενές της Σινικής. Εις τας βρεχομένας υπό της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου χώρας, το δένδρον τούτο φαίνεται να εισήχθη κατ’ αρχάς περί τον πρώτον μ. Χ. αιώνα, πιθανώς δέ δια μέσου της Αρμενίας, διότι αρμενικά μήλα ονομάζει τα βερίκοκκα ο Διοσκορίδης, όστις λέγει ότι ρωμαϊστί ωνομάζοντο πρεκόκια… ζέρδελα, χρυσόμηλα…Καϊσί ή Ζερνταλί ενιαχού δέ καί Μισμίς.