Ο Ερτοάνης, θυμίζοντας την ναυμαχία της Πρέβεζας, που βέβαια δεν διδάσκεται στα δικά μας σχολειά, διότι αν δεν υπάρχει Ρωμιός ανακατεμένος δεν υπάρχει παγκόσμια ιστορία, εξελίσσει το νοσταλγικό κράμα «περασμένων μεγαλείων» που συνδυάζεται με ιστορικούς υπαινιγμούς.
Η ναυμαχία
Πρόκειται για την νίκη του Χαϊρεδίν Μπαρμπαρόσα στο συνασπισμένο στόλο Βενετσιάνων, Μαλτέζων, Γενοβέζων και όσων υπάκουσαν στην έκκληση του Πάπα, να ξεμπερδεύουν με την εκρηκτική πολιτική του Σουλεϊμαν Κανουνί, που γνωρίζουμε ως Μεγαλοπρεπή.
Ο Πάπας όρισε τον Αντρέα Ντόρια, Γενοβέζο, επικεφαλής ενός πολύ μεγάλου στόλου από γαλέρες και ογκώδεις, με πολλά κανόνια μπάρκες, Η επιλογή του τόπου, όρισε και την τύχη του. Έπηξε ο Αμβρακικός από πλεούμενα, ενώ οι Οθωμανοί διέθεταν και οχυρώσεις στην στεριά. Οι «σύμμαχοι» ήταν στα μαχαίρια, διότι δεν είχε στεγνώσει το αίμα Γενοβέζων και Βενετσιάνων, ενώ ο Μπαμπαρόσα, μετά την άλωση της Ρόδου και κατακτώντας πλήθος νησιά του Αιγαίου, πέρασε στο Ιόνιο, κερδίζοντας την Κεφαλονιά και έλυσε την πολιορκία της Κέρκυρας, περιμένοντας τον στόλο των συνασπισμένων.
Οι χριστιανοί, πατηκωμένοι σε πυκνές σειρές, εκτίμησαν πως ο Μπαρμπαρόσσα ήταν πιο αδύναμος, αλλά εκείνος άνοιξε την παράταξη με τον ίδιον στο κέντρο, ενώ ο Ντόρια, μπροστά – μπροστά, δύσκολα είχε μια γενική εικόνα.
Η ήττα ήταν τρανταχτή και οι Οθωμανοί δεν έχασαν κανένα πλοίο, αλλά μερικές εκατοντάδες κανονιοβολημένους. Η βόρεια Αφρική, οι ακτές της δυτικής Ευρώπης, η Ιταλική μπότα, ήταν στη διάκρισή τους. Έτσι ήταν;
Η κόλαση ήταν οι Γάλλοι!
Ο Ερτοάν, δεν μίλησε στο θυμικό των υπηκόων του. Έστειλε ραβασάκι στην Ευρώπη, θυμίζοντας πως το 1528, ο Σουλεϊμάν συνέπρατε με της καρδιά της, την Γαλλία, που στριμωγμένη από τον Κάρολο, συμμάχησε μαζί του, σε μία σχέση που βάστηξε, υπό διαλείμματα έκτοτε, έως τα Κριμαϊκά και βάλε.
Τον Σεπτέμβριο του 1528, ο κόσμος κυριαρχούνταν από τον Φραγκίσκο Α της Γαλλίας (που έκλεισε τα μάτια του Λεονάρντο Ντα Βίντσι), τον Κάρολο Κουίντο της Ισπανίας που είχε επικρατήσει στην Κεντρική Ευρώπη, αμφοτέρους διεκδικητές του Νέου Κόσμου, που μάχονταν για το έλεγχο της Βόρειας Ιταλίας. Τα κράτη και οι πολιτείες του κουατροτσέντο, είχαν αρχίσει να φυλλοροούν. Ενώ ο Μαγγελάνος κύκλωνε την Σφαίρα, εκεί κοντά ο Λούθηρος κρεμούσε μια νότα στην Βιτεμβέργη ενώ η Ρωσία ζούσε με τους βογιάρους της.
Κι όταν ο οθωμανικός στόλος πολιόρκησε το 1527 την Κέρκυρα, λίγοι θυμούνται πως, ως μπάστακας και αχινός, ναυλοχούσαν στα δυτικά πέριξ, γαλλικά πολεμικά να συνδράμουν τον Μπαρμπαρόσσα, μήπως και τους έρθει καμιά κατραπακιά από Ιταλία μεριά.
Οι Γάλλοι δεν έτρεμαν κανένα κίνδυνο εξ ανατολών. Και ήταν μάλλον οι μόνοι. Η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αισθανόταν μια πίεση στα πλευρά της, λόγω ήττας τον Ούγγρων από τον Σουλεϊμάν, που κέρδισε το Βελιγράδι και «κόλλησε» στη Βιέννη. Η γαλλο-οθωμανική συμμαχία ήταν αμοιβαίως επωφελής. Οι Γάλλοι έστελναν δραγουμάνους να εκμάθουν τα τούρκικα χούγια και οι γαλέρες της, αρμένιζαν προστατεύοντας το Αιγαίο από διεκδικήσεις. Ο Ερτοάν δεν πίστευε ότι ο στόλος του Μπαρμπαρόσα, όριζε τη Μεσόγειο -κάτι τέτοιο θα ήταν τουλάχιστον ανακριβές. Αλλά η λέξη «Γάλλοι» δεν συνόδευε το διάγγελμά του.
Εξάλλου, ό,τι κι αν ήταν η Πρέβεζα, σε μισόν αιώνα το Λεπάντε όρισε αλλιώς την Ιστορία. Οι Οθωμανοί είχαν μπροστά τους, άλλους δύο αιώνες πριν όντως ραγίσει η δύναμή τους. Η αφανής συμμαχία με τους Γάλλους, δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα μόνον με την ναπολεόντεια εκστρατεία στην Αίγυπτο, αλλά κάθε τόσο το κάρβουνό της «άρπαζε» ξανά.
Οριενταλισμός
Δεν είναι μόνον οι πρεσβείες και η διεθνής κατάσταση. Ήταν που η Γαλλία δεν λειτουργούσε ως χριστιανικό ορμητήριο κατά του Ισλάμ, καθώς οι οθωμανικές διεισδύσεις στην Ουγγαρία δεν την έβλαπταν. Τα φερσίματα των εξ ανατολής συμμάχων, έφεραν αργότερα, επί Mολιέρου και Lully, μια ελεγχόμενη κωμική νότα που διασκέδαζε την Αυλή και τους ευγενείς. Εξάλλου ακόμη και γερμανόφωνοι συνθέτες και μουσουργοί αρέσκονταν σε «εμβατήρια α λα τούρκα» σε θεμιτό εξωτισμό. Γρήγορα, τα στερεότυπα, όπως το Χαρέμι, η Ηδυπάθεια, το δουλεμπόριο, η πέτρα της Ροζέτας, διευκόλυναν τον δρόμο προς μια πολιτική οξυδέρκεια. Και όταν οι Άγγλοι, συντρίβοντας την Μεγάλη Αρμάδα, έως το Τραφάλγκαρ, άρχισαν να χτίζουν τα δίκτυα τους, ανακάλυψαν πως ο Σουλεϊμάνη, είχε απλώσει την επιρροή του στους Άραβες και στην Ινδία.
Οι συμμαχίες «έπαιζαν» με τη λογική. Οθωμανοί και Ρώσοι σε μια ρυτίδα του άλλου αιώνα, δημιούργησαν την Ιόνιο πολιτεία. Η ρωσοτουρκική διαμάχη ήταν αρκετό παρηγορητικό στερεότυπο. Η στάση των Γάλλων, μετά την δική τους Επανάσταση, δεν διατάραξε την κατάσταση που ίσχυε στα χρόνια των Λουδοβίκων. Κι ενώ οι Αμερικάνοι, πάλευαν με τους κουρσάρους στη Μεσόγειο, ο ρομαντισμός και οι Ντιλετάντι αρχαιολογούσαν μετ΄ευτελείας, ενώ οι σαράφηδες μετρούσαν τα εμπόρια της Σαλονίκης με τη Μασσαλία. Το bon pour l’ Orient είχε μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον. Και στην Κριμαία, ήταν όλοι μαζί, συνασπισμένοι απέναντι στους Τσάρους.
Προς τη αναδιανομή
Κυλώντας τα χρόνια, ήρθε η ώρα του αληθούς πολέμου. Διανέμοντας στα χαρτιά το ραγισμένο Ντιβάνι, κι ώσπου να τα βρούν μπαστούνια στα Δαρδανέλλια, οι Σύμμαχοι, με απάθεια, ανακοίνωσαν τις διεκδικήσεις τους. Άγγλοι, Ρώσοι, Γάλλοι και διάφοροι προανήγγειλαν την ζώνη επιρροής που επιθυμούσαν. Και οι Γάλλοι, ανίκανοι να βουτήξουν τα πετρέλαια, αρκέστηκαν σε εκείνη την «εντολή για τη Συρία», με την οποία παιδεύονται ακόμη και σήμερα. Οι νέοι παίκτες, παροδικοί ή ημιμόνιμοι, αρκέστηκαν στο να βάλουν τάξη σε έναν ασάρωτο οίκο. Ιταλοί, το Κουρδικό, το Ιράν, οι Άραβες κι άλλοι που τους θεωρούμε προσώρας τσικό.
Κανενός τα «τέλη» δεν είναι «χριστιανά» και παραμένουν επαίσχυντα και εριστικά. Από τις πολλές διανομές και αναδιανομές, ήταν κάπως περίεργο που ο Ερτοάν θυμήθηκε την Πρέβεζα. Είμαι βέβαιος πως οι Γάλλοι έλαβαν το μήνυμα.